Bardzo ważne jest więc zdiagnozowanie, czy występujące problemy z pamięcią są normą i etapem starzenia, czy początkiem choroby, w której należy wdrożyć leczenie przyczynowe. Pamięć razem z myśleniem, procesami postrzegania, funkcjami językowymi oraz funkcjami wzrokowo-przestrzennymi wchodzą w skład funkcji poznawczych, które wraz z wiekiem ulegają pogorszeniu. W celu zbadania stopnia zaburzeń funkcji poznawczych szeroko stosowane są różnego rodzaju testy.

W praktyce lekarza klinicysty najczęściej używanym testem jest test MMSE, (Mini-Mental State – Krótka Skala Oceny Stanu Umysłowego), który jest prostym testem przesiewowym mającym zastosowanie przede wszystkim w diagnozowaniu zaburzeń otępiennych, łagodnych zaburzeń poznawczych czy zaburzeń nastroju o podłożu organicznym. Składa się on z 30 pytań i zadań pozwalających na ilościową ocenę różnych aspektów funkcjonowania poznawczego, takich jak: orientacja auto- i allopsychiczna, zapamiętywanie, uwaga i liczenie, przypominanie, nazywanie, powtarzanie, rozumienie, czytanie, pisanie i rysowanie. Pomocny jest tu również tzw. test zegara i liczne testy neuropsychologiczne.

Pacjenci z zaburzeniami pamięci w pierwszej kolejności po zauważeniu niepokojących objawów, takich jak zapominanie terminów spotkań, nazwisk, numerów telefonów, listy zakupów, czy gubienie przedmiotów, udają się po pomoc do farmaceuty, prosząc o ziołowe preparaty „na pamięć”. Pomimo tego, że od wieków wiadomo, że chociażby wyciąg z miłorzębu japońskiego ma wpływ na poprawę procesu zapamiętywania, to warto poinformować pacjenta o istnieniu preparatów (na receptę), które mogą skuteczniej zapobiegać pogłębianiu się zaburzeń pamięci. W trosce o zdrowie i komfort życia pacjenta należy zachęcić go do wizyty u specjalisty, który nie tylko wykluczy możliwe groźne przyczyny wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych, ale także oceni ich poziom i zaawansowanie oraz przepisze receptę na skuteczny lek.

Niewątpliwie lekiem najchętniej przepisywanym na receptę z powodu zaburzeń poznawczych jest piracetam – pochodna kwasu gamma aminomasłowego, lek nootropowy, który poprzez usprawnienie syntezy neuroprzekaźników, poprawia metabolizm neuronów ośrodkowego układu nerwowego, wpływając na usprawnienie zapamiętywania, przypominania i koncentracji uwagi oraz poprawę sprawności psychofizycznej. Leczenie farmakologiczne w tym przypadku to terapia długotrwała, dlatego należy uprzedzić pacjenta o konieczności długotrwałego i regularnego stosowania leku w celu osiągnięcia efektu terapeutycznego. Najbardziej zadowalający efekt osiąga się przy połączeniu leczenia farmakologicznego z treningiem pamięci w postaci ćwiczeń aktywizujących, rozwiązywania krzyżówek i quizów, umiarkowanej aktywności fizycznej oraz aktywności w grupach społecznych.

Farmaceuta w swojej pracy na co dzień spotyka się z tematem zaburzeń pamięci. Należy pamiętać, że temat ten nie powinien być ignorowany i traktowany jako „naturalna kolej rzeczy z racji wieku”, a raczej jako stan, który należy wspomóc farmakologicznie skutecznymi lekami, poprawiając komfort życia pacjenta i jego rodziny.

dr n. med. Krzysztof W. Nicpoń, specjalista neurolog