Pacjentów z przewlekłym, niespecyficznym bólem dolnego odcinka kręgosłupa, poddano manipulacji lub mobilizacji tkanek miękkich, po której następował 8-tygodniowy program specyficznych ćwiczeń fizycznych. Zgodnie z wynikami randomizowanego badania kontrolowanego, w grupie tej uzyskano doraźne zmniejszenie bólu i poprawę w funkcjonowaniu, w porównaniu z placebo połączonym z aktywnymi ćwiczeniami fizycznymi. Pierre Balthazard (Physiotherapy Department at the University of Applied Sciences Western Switzerland, in Lausanne) i wsp. opublikowali swoje wyniki 28 sierpnia w BMC Musculoskeletal Disorders.
Chociaż obecne wytyczne medyczne w terapii przewlekłego, niespecyficznego bólu dolnego odcinka kręgosłupa sugerują zastosowanie aktywnych ćwiczeń fizycznych, autorzy wskazują, że obecność bólu może w niektórych przypadkach ograniczać ich wykonywanie. Efektywność terapii manualnej obejmującej manipulacje lub mobilizację tkanek miękkich w przypadku przewlekłego, niespecyficznego bólu była już nie raz badana, jednakże wyniki pozostają kontrowersyjne.
To badanie miało na celu ustalić, czy manipulacje/mobilizacje w obrębie kręgosłupa mają działanie przeciwbólowe. Dodatkowo porównywano długotrwały ich wpływ na poprawę sprawności fizycznej w dwóch grupach pacjentów: pierwszą poddano manipulacjom bądź mobilizacjom w obrębie tkanek miękkich, natomiast druga stanowiła próbę kontrolną, otrzymującą placebo (za pomocą niesprawnego ultrasonografu). Obie grupy wykonywały aktywne ćwiczenia fizyczne.
Jak podają Balthazard i wsp.: „Jest to pierwsze badanie kontrolowane, mające ocenić skuteczność manipulacji/mobilizacji kręgosłupa, po których następują specyficzne ćwiczenia fizyczne”. Wcześniejsze badania nie oceniają „od początku do końca 8 kolejnych sesji leczniczych, bezpośredniego przeciwbólowego efektu terapii manualnej oraz nie porównują go z ‘prawdziwym’ placebo”.
37 pacjentów z przewlekłym, niespecyficznym bólem dolnego odcinka kręgosłupa było monitorowanych w czasie 8 sesji terapeutycznych, które trwały od 4 do 8 tygodni. Fizjoterapeuta z 15-letnim doświadczeniem wykonywał zalecone manipulacje/mobilizacje, korzystając z co najmniej 1 z poniższych technik:
- Bierne, dodatkowe ruchy międzykręgowe, centralny lub jednostronny tylno-przedni ucisk, stosowany na bolesny lub zesztywniały odcinek kręgosłupa – przy pacjencie leżącym na brzuchu;
- Techniki energii mięśniowej (muscle-energy techniques), techniki relaksacyjne stosowane w przypadku dysfunkcji biodra – przy pacjencie leżącym na boku;
- Technika szybkiego, delikatnego, dynamicznego ucisku i ucisku w zgięciu obrotowo-bocznym -stosowane na zesztywniałe odcinki kręgosłupa, przy pacjencie leżącym na boku.
Dla odmiany grupa stosująca placebo, poddawana była terapii za pomocą rozstrojonego ultrasonografu, przy czym pacjenci byli nieświadomi niesprawnego urządzenia.
Aktywne ćwiczenia fizyczne stosowano w obu grupach pacjentów i były to: przechylanie miednicy i boczne zgięcia lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa, wykonywane przez pacjentów leżących na wznak. Uczestnicy badania w czasie 8 tygodni sesji stosowali ponadto ćwiczenia rozciągające, wzmacniające mięśnie oraz ćwiczenia mające na celu kontrolowanie motoryki mięśni.
Grupa badana, poddawana manipulacjom doświadczyła lepszego bezpośredniego i długotrwałego efektu przeciwbólowego, w porównaniu z grupą kontrolną. Niezależnie od czasu po zakończeniu terapii, manipulacje skutkowały niższą niepełnosprawnością (średnia różnic pomiędzy grupami - , −7.14; 95% przedział ufności [CI], od −12.8 do −1.52) i tendencją do mniejszego bólu (średnia różnic pomiędzy grupami - 1.24, 95% przedział ufności CI, od −2.37 do −0.30), w porównaniu grupą kontrolną.
Jak podają autorzy: „Badanie to potwierdza bezpośredni efekt przeciwbólowy [manipulacji/mobilizacji kręgosłupa] w porównaniu z próbą placebo. W połączeniu ze specyficznymi ćwiczeniami fizycznymi [manipulacje/mobilizacje kręgosłupa] znacząco redukują stopień niepełnosprawności fizycznej i wykazują tendencję do wyraźniejszego zmniejszenia natężenia bólu w porównaniu z grupą kontrolną”.
Według badaczy, wyniki te potwierdzają kliniczne znaczenie manipulacji/mobilizacji kręgosłupa, stosowanymi jako odpowiednie leczenie przewlekłego, niespecyficznego bólu dolnego odcinka kręgosłupa.
Należy uwzględnić jednak fakt, że grupę badaną stanowili pacjenci pojedynczej kliniki szpitala uniwersyteckiego, przez co próba nie jest reprezentatywna w stosunku do całej populacji ludzi cierpiących na podobne schorzenia. Autorzy badania przyznają, że praca szpitalu uniwersyteckim „mogła przyczynić się do wyboru pacjentów z bardziej nasilonymi objawami zapalnymi i bardziej
zaawansowaną chorobą”. Dodatkowo liczebność próby była niska.

Źródło: BMC Musculoskelet Disord. Published online August 28, 2012.
Źródło: Na podstawie: http://www.medscape.org/viewarticle/770210